የኢትዮጵያን ወቅታዊ ሁኔታዎች በተመለከተ በዓለማቀፍ ሚድያዎች የወጡ የተመረጡ ዘገባዎች
| መስከረም 10 | Sep 21, 2023 |
Just security
- የተባበሩት መንግስታት የሰብአዊ መብቶች ምክር ቤት በኢትዮጵያ ግጭት እየተስፋፋ መምጣቱን ተከትሎ የባለሙያዎችን ምርመራ ሊያቆም እንደሚችል የሚገልጽ ነው ።
የተነሱ ነጥቦች
- በትግራይ እና በሌሎች የሰሜን ኢትዮጵያ አካባቢዎች ከተፈጠረው ግጭት የተረፉት የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የሰብአዊ መብቶች ጉባኤ 54ኛ ጉባኤን በጉጉት እየተከታተሉት መሆኑን
- ግጭቱን የሚመረምር ብቸኛው ገለልተኛ የምርመራ አካል ሶስት አባላት ያሉት አለም አቀፍ የሰብአዊ መብት ኤክስፐርቶች ኮሚሽን (ICHREE) ሪፖርቱን እና ግኝቱን ለምክር ቤቱ በመጪው መስከረም 21 የሚያቀርብ ሲሆን ምክር ቤቱ በሚቀጥለው ወር ውሳኔ እንደሚሰጥ
- ግጭቱ ቢስፋፋም እና ኮሚሽኑ በሰብአዊነት ላይ የሚፈጸሙ ወንጀሎች እና የጦር ወንጀሎች በቀጣናው መቀጠሉን ቢያውቅም የአውሮፓ አባል ሀገራት እና የአውሮፓ ህብረት የኢትዮጵያን ሁኔታ በሰብአዊ መብቶች ምክር ቤት በብእር ያዥ እንደነበሩ በሰፊው ለመረዳት መቻሉን
- ለኢትዮጵያ መንግስት በጥቅምት ወር ስልጣኑን የሚያድስ የውሳኔ ሃሳብ ላለማቅረብ ቃል መግባቱን ጉዳዩ ይህ ከሆነ፣ ይህ የICREE የመጨረሻ ሪፖርት እንደሚሆን
- የስልጣን ዘመኑን ላለመታደስ የሚታየው ግልጽ ውሳኔ በኢትዮጵያ ያለው ሁኔታ እንደገና እያሽቆለቆለ ባለበት ወቅት ሲሆን ይህም የICHREE ሪፖርት ለኢትዮጵያ ራሷ ስጋት ብቻ ሳይሆን ለቀጣና መረጋጋት እና የምስራቅ አፍሪካ የሰብአዊ መብቶች ተጠቃሚነት አለው ማለታቸውን
- በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ ባቀረበው ረቂቅ ላይ በትግራይ ያለው ግጭት አላበቃም፣ የኤርትራ ወታደሮች እና የአማራ ታጣቂዎች ህግ እየጣሱ መሆኑን መግለጹን
- መግለጫው እንደሚጠቁመው በትግራይ፣ በአማራ፣ በአፋር እና በኦሮሚያ የተፈፀሙ ወንጀሎች” እና “በእነዚህ አራት ክልሎች የተፈፀሙ እና አሁን ያሉ ወንጀሎች ተጨማሪ ምርመራ እንደሚጠይቅ በመናገር መጻፉን
- የአውሮፓ ኅብረት በመጋቢት 2023 በቀድሞው የሰብአዊ መብቶች ምክር ቤት ስብሰባ ላይ፣ ኢትዮጵያ የምርመራ አካሉን ቀደም ብሎ ለማቋረጥ ውሳኔ እንደምታቀርብ መዛቷን እና ምንም እንኳን የዚህ ስምምነት ዝርዝር አሻሚ ቢሆንም፣ ኢትዮጵያ የውሳኔ ሃሳቡን እንድታነሳ፣ የአውሮፓ ህብረት ኢትዮጵያ በሰብአዊ መብቶች ምክር ቤት አጀንዳ እንድትቆይ የሚያስችል የውሳኔ ሃሳብ እንደሚያቀርብ በመረዳት የውሳኔ ሃሳቡን ለኢትዮጵያ የሚያስረክብ እንደሚመስል
- ከስድስት ወራት በኋላ፣ ኢትዮጵያ ከስምምነቱ ጎን ቆመች ኢትዮጵያ በምንም መልኩ በምክር ቤቱ አጀንዳ እንደማትቀጥል በግልጽ እንደተናገረች
- ይህ ሆኖ ያ ከመጋቢት ወር ጀምሮ በሀገሪቱ ያለው የሰብአዊ መብት ሁኔታ እየተባባሰ ቢመጣም የአውሮፓ ህብረት እና የአውሮፓ አባል ሀገራት ከስምምነቱ ጋር የተግባቡ እንደሚመስል የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።
ISS Africa
- የኢትዮጵያ ብሔራዊ ውይይት የበለጠ ተዓማኒነት እና አካታችነት ሀሳቦች እንደሚያስፈልገው የሚያሳይ ነው ።
የተነሱ ነጥቦች
- በኢትዮጵያ ፌዴራላዊ መንግስት እና በትግራይ ሃይሎች መካከል ከፍተኛ ጦርነት ባለበት ወቅት፣ ባለስልጣናት በመሰረታዊ ጉዳዮች ላይ የሃሳብ ልዩነቶችን ለመፍታት እና ‘ብሄራዊ መግባባት’ ለመፍጠር ብሔራዊ የውይይት ኮሚሽን ማቋቋሙ
- የፌዴራል ፓርላማ በየካቲት 2022 11 ኮሚሽነሮችን የሾመ ሲሆን በግንቦት 2023 ብሔራዊ አማካሪ ምክር ቤት መቋቁሙን እና ኮሚሽኑ አሁን ከየትኛውም ሀገር አቀፍ የውይይት መድረክ በጣም አስፈላጊ ከሆኑት አንዱን መጀመሩን
- በኢትዮጵያ ውስጥ ዋና ዋና የግጭት መንስኤዎችን ለመፍታት ሂደቱ በፖለቲካ ክፍፍሉ ውስጥ ቁልፍ ተዋናዮችን ማካተት እንዳለበት የሚያሳይ መሆኑን
- ኮሚሽኑ ኢትዮጵያውያንን በዘጠኝ ምድቦች በመመደብ ለብሔራዊ ምልአተ ጉባኤ ተሳታፊዎችን እና አጀንዳዎችን መምረጡን በተጨማሪም እነዚህ ‘የሚታወቅ መተዳደሪያ ያላቸው’፣ ሴቶች፣ ወጣቶች፣ ራስ አገዝ ድርጅቶች፣ የማህበረሰብ መሪዎች፣ የሕዝብ አገልጋዮች፣ አስተማሪዎች፣ የእጅ ባለሞያዎች እና የንግዱ ማህበረሰብ መሆናቸውን
- የተሳታፊዎች ምርጫ ሂደት በኢትዮጵያ ውስጥ ዋና ዋና የግጭት ነጂዎችን እና ተዋናዮችን እንደማይመለከት
- ኮሚሽኑ እስካሁን ቁጥሮችን አልሰጠም ወይም የክልል እና የፌዴራል ተሳታፊዎች እንዴት እንደሚመረጡ ማስረዳት አለመቻሉን ይህ ዘገባ እስከተጠናቀረበት ጊዜ ድረስ በስድስት ክልሎች የተሳታፊዎችና የአጀንዳዎች ምርጫ ተጠናቆ ተሳታፊዎችን በአዲስ አበባ ማሰባሰብ መጀመሩን
- የዚህ ምርጫ ሂደት ችግር በኢትዮጵያ ውስጥ የግጭት ነጂዎችን እና ተዋናዮችን ተጠያቂ አለማድረጉ ነው በአንድ በኩል፣ በ 2022 የፀጥታ ጥናት ተቋም ሪፖርት ላይ እንደተገለጸው፣ መንግሥት የብሔራዊ ውይይትን ‘የግጭት መፍቻ መሣሪያ’ አድርጎ ‘ብሔራዊ መግባባትን’ የሚፈጥር የታሪክ ታሪካዊ እና ከመጠን ያለፈ ፅንሰ-ሀሳብ ተስማሚ አለመኖሩን
- ብሄራዊ ውይይቱ አለመረጋጋትን ከመቀነስ ይልቅ ባለማወቅ እንዳይቀጥል የኮርስ እርማት እንደሚያስፈልግ የኢትዮጵያን ግጭት የሚያባብሱትን የጎሳ መከፋፈል መንስኤዎችን እና ተዋናዮችን በጥልቀት በመመርመር ማስተካከያዎች ሊደረጉ እንደሚገባ
- ለአስርት አመታት ሀገሪቱ በስልጣን ተፎካካሪዎች እና በማእከላዊ መንግስት መካከል በተፈጠረ ሁከት ስትጎዳ እንደቆየች ፉክክሩ የትግራይ ተወላጆችን ፣አማራውን እና ኦሮሞውን እርስ በርስ በማጋጨት የፖለቲካ ክፍፍሉን አቀባዊ ገጽታ ማሳየቱን
- የኦናግ ሰራዊት፣ ህዋሀትእና በቅርቡ የፋኖ ታጣቂ ቡድን በፌደራል መንግስት ላይ ባደረጉት የትጥቅ ተቃውሞ ውስጥ እነዚህ ለውጦች በግልጽ መታየታቸውን የሚገልጹ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው
Military Africa
- ኢትዮጵያ የህዳሴን ግድብን በሩሲያ ሰራሽ Pantsir-S2 እና በዩክሬን ST-68UM ራዳር እየጠበቀች መሆኑን የሚገልጽ ነው ።
የተነሱ ነጥቦች
- ኢትዮጵያ በዘመናዊ ሩሲያ የተሰሩ Pantsir-S2 የአየር መከላከያ ዘዴዎችን እና የዩክሬን ST-68UM ራዳር ጣቢያዎችን በመዘርጋት የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ጥበቃን ለማጠናከር እርምጃዎችን እንደወሰደች
- በግድቡ አሞላል ዙሪያ ጂኦፖለቲካዊ ውጥረቶች እየጨመረ በመምጣቱ የታችኛው ተፋሰስ ሀገራት ስጋትን መፍጠሩን
- በኢትዮጵያ በብሉ ናይል ወንዝ ላይ የሚገኘው የህዳሴ ግድብ ከአፍሪካ ትላልቅ ግድቦች አንዱ ነው። በዋነኛነት በግብፅ እና በሱዳን ላይ ተጽእኖ ስለሚያሳድር የታችኛው ተፋሰስ በውሃ ሀብቶች ላይ ሊያሳድር የሚችለውን ተፅእኖ በተመለከተ ስጋት መፍጠሩን
- የግድቡን ወሳኝ መሠረተ ልማት ለመጠበቅ ኢትዮጵያ የአየር መከላከያ ዘዴዎችን እንደ ሩሲያ እና እስራኤል ካሉ አገሮች መግዛቷን
- በ 2021 የእስራኤል ስካይሎክ ፀረ ዩኤኤስ መፍትሄ ለኢትዮጵያ ኃይሎች ፀረ-ድሮን መሳሪያዎችን ለማቅረብ ውል መሰጠቱን እና እነዚህ የመከላከያ ዘዴዎች ሊፈጠሩ የሚችሉ ስጋቶችን ለመከላከል እና ግድቡን ለመጠበቅ ስትራቴጂያዊ አቀማመጥ ያላቸው መሆናቸውን
- በአንድ በኩል፣ Pantsir-S2 ወታደራዊ ተቋማትን፣ የኢንዱስትሪ ቦታዎችን እና የምድር ጦርነቶችን ለመከላከል የተነደፈ ሁለገብ ከአየር ወደ አየር የሚሳኤል እና ፀረ-አውሮፕላን መሳሪያ መሆኑን እና አውሮፕላኖችን፣ ሄሊኮፕተሮችን፣ ድሮኖችን፣ ትክክለኛ ጥይቶችን እና የክሩዝ ሚሳኤሎችን ጨምሮ ከተለያዩ ስጋቶች ላይ ጠንካራ የአየር መከላከያ አቅምን እንደሚሰጥ
- በሌላ በኩል፣ የዩክሬን ST-68UM ራዳር ጣቢያ ስልታዊ የክሩዝ ሚሳኤሎችን ጨምሮ የአየር ወለድ ኢላማዎችን በመለየት እና በመከታተል ላይ የተካነ ባለ ሶስት መጋጠሚያ ራዳር ሲስተም እንደሆነ
- የተደራጁ ንቁ እና ተገብሮ ጣልቃገብነት፣ የመሬት ነጸብራቅ እና ፈታኝ የሚቲዮሮሎጂ ሁኔታዎች ባሉበት ጊዜም እንኳ ውጤታማነቱን እንደሚጠብቅ
- ይህ የተራቀቁ የአየር መከላከያ ዘዴዎች እና የራዳር ጣቢያዎች መዘርጋት ኢትዮጵያ ወሳኝ ንብረቶቿን ለመጠበቅ ያላትን ቁርጠኝነት የሚያጎላ ሲሆን ጥቅሟን ሊያስከትሉ ከሚችሉ የደህንነት አደጋዎች ለመጠበቅ መዘጋጀቷን ግልጽ መልእክት እንደሚያስተላልፍ
- በህዳሴ ግድብ ጉዳይ ዙሪያ ያለው ጂኦፖለቲካዊ ውጥረቶች ውስብስብ እና ዘርፈ ብዙ መሆናቸውን
- የታችኛው ተፋሰስ አገሮች ግድቡ በውሃ አቅርቦት፣ በጎርፍ ሁኔታ እና በአካባቢ መረጋጋት ላይ ሊያመጣ የሚችለውን ተጽእኖ ስጋት ላይ እንደሆኑ እና በአንፃሩ ኢትዮጵያ የህዳሴ ግድብን ለኢኮኖሚ ልማቷ አስፈላጊ የመሠረተ ልማት ፕሮጀክት አድርጋ እንደምትመለከት
- የህዳሴ ግድብ አሁንም በግንባታ ላይ መሆኑን እና ሙሉ በሙሉ በታችኛው ተፋሰስ ሀገራት ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ እርግጠኛ አለመሆኑ መገንዘብ እንደሚያስፈልግ በተጨማሪም ኢትዮጵያ፣ ግብፅ እና ሱዳን እነዚህን ስጋቶች ለመፍታት እና ዘላቂ የውሃ አያያዝ ማዕቀፍ ለመዘርጋት በድርድር ላይ እንደሚገኙ
- በ2021 በፖለቲካው ውጥረቱ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ባለበት ወቅት፣ ኢትዮጵያ ከካይሮ ጋር በታላቁ ህዳሴ ግድብ ፕሮጀክት ላይ የጀመረችው ድርድር እየተናጋ በነበረበት ወቅት፣ በሁለቱም ሀገራት መካከል ሊኖር የሚችለውን ወታደራዊ ግጭት ስጋት እየጨመረ መሆኑን
- የኢትዮጵያ አየር ሃይል አዛዥ ሜጀር ጀነራል ይልማ መርዳሳ በሰጡት ምላሽ አየር ሃይሉ ለመከላከል በተጠንቀቅ ላይ ነው ማለታቸውን የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።
CGTN
- የኢትዮጵያ ብሄራዊ መከላከያ ሰራዊት በታጣቂ ቡድኑ ያልተሳካ ጥቃት 462 የሚጠጉ የአልሸባብ ተዋጊዎችን መግደሉን የሚገልጽ ነው ።
የተነሱ ነጥቦች
- የኢትዮጵያ ብሄራዊ መከላከያ ሰራዊት በታጣቂ ቡድኑ ያልተሳካ ጥቃት 462 የሚጠጉ የአልሸባብ ተዋጊዎችን መግደሉን ማስታወቁን
- ENDF በጋዜጣዊ መግለጫው እንዳስታወቀው ተዋጊዎቹ በደቡብ ምዕራብ ሶማሊያ በራብዱሬ ከተማ የተገደሉት በዚያ አካባቢ የሚገኘውን የ ENDF ጦር ለማጥቃት ከሞከሩ በኋላ መሆኑን
- ENDF እንደገለፀው ታጣቂ ቡድኑ 12 አጥፍቶ ጠፊዎችን እና 3 ፈንጂ የጫኑ ተሽከርካሪዎችን ለመጠቀም ሞክሮ እንደነበር መግለጻቸውን
- የኢትዮጵያ ጦር ከዚህ ቀደም አልሸባብ ወደ ምስራቅ ኢትዮጵያ ዘልቆ በመግባት ድንበር ዘለል ጥቃቶችን ለመፈጸም ያደረጋቸውን በርካታ ሙከራዎች ማክሸፉን መግለጫው መግለጹን
- አልሸባብ ታጣቂ እስላማዊ አማፂ ቡድን ሲሆን በዋናነት ግጭት ባለባት ሶማሊያ ውስጥ የሚንቀሳቀሰ ቢሆንም በሌሎች በርካታ የምስራቅ አፍሪካ ሀገራት የሽብር ጥቃቶችን ሲፈፅም መቆየቱን
- የአልሸባብን ስጋት ለመመከት በተመደበው የአፍሪካ ህብረት የሶማሊያ የሽግግር ተልዕኮ (ኤቲኤምኤስ) አካል ሆኖ ኢትዮጵያ በሶማሊያ በርካታ ሺህ ወታደሮች እንዳሎት የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።
Anadolu Ajansı
- በኢትዮጵያ ጋምቤላ ክልል 30 ስደተኞች በረሃብና በምግብ እጦት መሞታቸውን የሚገልጽ ነው ።
የተነሱ ነጥቦች
- የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብት ኮሚሽን እንዳስታወቀው በኢትዮጵያ ጋምቤላ ክልል ቢያንስ 30 ስደተኞች በረሃብ እና በተመጣጠ ምግብ እጦት መሞታቸውን መግለጹን
- ክልሉ እስከ ነሀሴ ወር መጨረሻ ድረስ ወደ 400,000 የሚጠጉ ስደተኞችን እያስተናገደ ሲሆን ከግንቦት ወር ጀምሮ በአንዳንድ የጋምቤላ የስደተኞች መጠለያ ካምፖች የምግብ እርዳታ መቆሙን
- ስደተኞቹ በረሃብ እና በተመጣጠነ ምግብ እጥረት እንዲሁም ምግብ ፍለጋ ካምፓቸውን ለቀው ሲወጡ በደረሰባቸው ጥቃቶች መሞታቸውን የኢሰመጉ መግለጫ መግለጹን
- የመብት ቡድኑ ለፌዴራል ፓርላማ ሪፖርት የሚያደርግ የሰብአዊ መብቶችን የማስተዋወቅ እና የማስጠበቅ ኃላፊነት የተሰጠው ገለልተኛ የፌዴራል አካል እንደሆነ
- ኮሚሽኑ የምግብ ዕርዳታ መቋረጥ ከረሃብ ጋር ተያይዞ ለሚከሰት ሞት አስተዋፅዖ እንዳደረገ እና ቀድሞውንም ደካማ የነበረውን የስደተኞች እና የአስተናጋጅ ማህበረሰቦችን ግንኙነት ሊያናጋ መሆኑን ማረጋገጡን መግለጹን
- የፌደራል መንግስት የስደተኞችና ከስደት ተመላሾች አገልግሎት በግንቦት ወር የተካሄደውን የምግብ ርዳታ መቋረጥ ተከትሎ በረሃብ ምክንያት መሞታቸውን ገልጾ ችግሩን ለመፍታት ከሚመለከታቸው የመንግስታቱ ድርጅት ኤጀንሲዎች እና የሰብአዊ እርዳታ አጋሮች ጋር በቅርበት እየሰራ መሆኑን መግለጹን
- በአማራ ክልል ከነሐሴ ወር ጀምሮ እየተባባሰ የሄደው የትጥቅ ግጭት እና ከጎረቤት ሀገራት ወደ አማራ፣ ቤንሻንጉል ጉሙዝ፣ ጋምቤላ እና ሶማሌ ክልሎች የሚደርሱ ስደተኞች ቀጣይነት ያለው ሰብአዊ ፍላጎት የበለጠ እንዲጨምር አስተዋጽኦ አድርጓል ማለታቸውን
- ኮሚሽኑ የኢትዮጵያ እና የሰብአዊ እርዳታ ተዋናዮች በተለይም የዩናይትድ ስቴትስ አለም አቀፍ ልማት ኤጀንሲ (ዩኤስኤአይዲ) እና የተባበሩት መንግስታት የአለም የምግብ ፕሮግራም (ዩኤንደብሊውኤፍፒ) “የተጀመሩ የማስተባበር፣ የሀብት ማሰባሰብ እና ተያያዥ አስተዳደራዊ እርምጃዎች በፍጥነት እንዲጠናቀቁ ማሳሰቡን ለሁሉም የስደተኛ ማህበረሰቦች የተመጣጠነ በቂ የምግብ እርዳታ ወዲያውኑ እንደገና እንዲጀመር መፍቀዱን
- የምግብ ዕርዳታው ከሰኔ ወር ጀምሮ እና በትግራይ ክልል መጀመሪያ ላይ ከሚያዝያ ወር ጀምሮ መቆየቱን የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የሰብአዊ ጉዳዮች ማስተባበሪያ ጽህፈት ቤት የኢትዮጵያ ጽህፈት ቤት መዘገቡን
- የተባበሩት መንግስታት ድርጅት እንደገለጸው፣ በአማራ ክልል በርካታ ተግባራት ቆም ብለው ከቆዩ በኋላ ቀስ በቀስ የሰብአዊ ርህራሄዎች እንደገና እንደሚቀጥሉ የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።
About Post Author
