የኢትዮጵያን ወቅታዊ ሁኔታዎች በተመለከተ በዓለማቀፍ ሚድያዎች የወጡ የተመረጡ ዘገባዎች

መስከረም 8 | Sep 19, 2023

World Politics Review

BRICS አሁን የግብፅ እና የኢትዮጵያ የአባይ ግድብ ውዝግብ ባለቤት መሆኑን የሚገልጽ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

የBRICS ቡድን ባለፈው ወር በደቡብ አፍሪካ ባካሄደው የመሪዎች ጉባኤ አባልነቱን ለማስፋት መስማማቱን
ሳዑዲ አረቢያ እና የተባበሩት አረብ ኤሚሬቶች እንዲሁም ባህላዊ ተቀናቃኞቻቸው ኢራን እንዲቀላቀሉ የመጋበዙ ውሳኔ ልዩ ትኩረት መሳቡን
በመጠናቀቅ ላይ ባለው የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ፕሮጀክት ላይ በሌሎች ሁለት በመጠባበቅ ላይ ባሉ ሁለት አባላት ግብፅ እና ኢትዮጵያ መካከል የነበረው የቆየ አለመግባባት ብዙም ትኩረት ያልተሰጠው ጉዳይ መሆኑን እና ለሁለቱም ሀገራት አባልነት ሲሰጥ BRICS ውስብስብ የሆነ ክልላዊ ግጭትን ወደ መሃሉ ያስገባ ሲሆን ቡድኑ አለም አቀፍ ጉዳዮችን የመቅረጽ አቅም ላይ ጥያቄዎችን ማስነሳቱን
በአዲስ አበባ እና በካይሮ መካከል ያለው ውጥረት እንደገና ለመነሳት ብዙ ጊዜ እንዳልወሰደበት የመሪዎች ጉባኤው ካለቀ ከሁለት ሳምንት በኋላ፣ የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ አራተኛውን የግድቡ መሙላት ደረጃ ማጠናቀቁን በመግለፅ በግብጽ የበለጠ ቁጣ መቀስቀሱን
የኢትዮጵያ የአንድ ወገን እርምጃ የግብፅን የረጅም ጊዜ ፍራቻ በማባባስ ወሳኝ የሆነውን የዓባይን ውሃ የማጣት ስጋትን የሚያባብስ ሲሆን ውዝግቡን ለመፍታት የታለመውን የዲፕሎማሲውን ውድቀት አጉልቶ እንደሚያሳይ
የመሪዎች ጉባኤ ላይ ሁለቱም ሀገራት ብሪክስን እንዲቀላቀሉ ከተጋበዙ በኋላ፣ በኢትዮጵያ፣ በግብፅ እና በሱዳን መካከል ስላለው የግድቡ የሶስትዮሽ ንግግር እንዲሁም የታችኛው ተፋሰስ መንግስት መቀጠሉን ይህም አለመግባባቱን ለመፍታት አዲስ መነሳሳትን እንደሚያሳይ እና እነዚያህ ድርድሮች እንደገና መፍረሳቸውን
ኢትዮጵያ የ4.2 ቢሊዮን ዶላር ግዙፍ ግድብን ለመሙላት መወሰኗ የተሻሻለ የዲፕሎማሲያዊ ሂደትን ተስፋ መገደቡን የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://www.worldpoliticsreview.com/ethiopia-dam-nile-egypt/

Garowe online

አልሸባብ የኢትዮጵያ መከላከያ ወታደሮቻችን አለመግደሉ እና ፕሮፓጋንዳ እንደሆነ አምባሳደር ዋሬ መናገራቸውን የሚገልጽ ነው ። የተነሱ ነጥቦች

የአልሸባብ ታጣቂዎች በርካታ የኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ወታደሮችን ገድለዋል በማለት መግለጫ ከሰጠ ከሰዓታት በኋላ አዲስ አበባ ቡድኑን ለመሸፋፈን የነደፈውን ከእውነት የራቀ እና የተቀናጀ ፕሮፓጋንዳ ሲል ውድቅ በማድረግ ሪከርድ ማቅረቡን ።
እሁድ እለት አልሸባብ በኮንቮይ ላይ የነበሩ ከ167 በላይ የኢትዮጵያ ወታደሮችን መግደሉን መናገሩን ነገር ግን ጉዳያቸውን የሚያረጋግጥ ማስረጃ አላቀረበም ይህም ሶማሊያ በጁባላንድ እና በደቡብ ምዕራብ ግዛቶች በቡድኑ ላይ ሁለተኛውን ዙር ዘመቻ ለማድረግ እቅድ በያዘችበት ወቅት እንደሆነ
በሶማሊያ የኢትዮጵያ አምባሳደር ሙክታር ሞሃመድ ዋሬ ለሃገር ውስጥ መገናኛ ብዙሃን እንደተናገሩት ታጣቂዎቹ በምስራቅ እና በሰሜን አፍሪካ ከሚገኙት ጠንካራ ሃይሎች መካከል አንዱ የሆነውን ኢኤንኤፍን ለመገዳደር አቅም እንደሌላቸው በመግለጽ ይህ አባባል እውነት አይደለም ማለታቸውን
የኢትዮጵያን ጦር ለማጥቃት መሞከር ይችላሉ ነገርግን ከኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ጋር ለ10 ደቂቃ እንኳን መዋጋት እንደማይችሉ ይህ ሰራዊት ከፍተኛ ሙያዊ ብቃት ያለው፣የታጠቀ እና የተደራጀ እንደሆነ
የኢትዮጵያ ወታደር ከጠላት ጋር በተጋፈጠ ቁጥር ቆራጥ እርምጃ እንደሚወስድ ስለዚህ ይህ በኢትዮጵያ እና በኢትዮጵያ መከላከያ ሰራዊት ላይ ከፕሮፓጋንዳ የዘለለ አይደለም ማለታቸውን አምባሳደር ዋሬ መናገራቸውን
እንደ እርሳቸው ገለጻ የተጠቁት የኢትዮጵያ ወታደሮች በአፍሪካ ኅብረት የሽግግር ተልዕኮ በሶማሊያ ኤቲኤምኤስ ውስጥ የሚያገለግሉት አካል መሆናቸውን እና ይህም ከአገሪቱ ኤቲኤምኤስ ያልሆኑ ወታደሮች በሱማሊያ በህግ አግባብ ሲንቀሳቀሱ ቆይተዋል የሚለውን ክስ ግልጽ ማድረጋቸውን
እኛ ሶማሊያ ውስጥ የምንገኘው በአፍሪካ ህብረት እና በአለም አቀፉ ማህበረሰብ ይሁንታ ያገኘነው የሶማሊያን ህጋዊ መንግስት ለመደገፍ እና በዚህች ሀገር ሰላም ለማምጣት የሚያደርገውን ጥረት እንደሆነ ስለዚህ እነዚህ የአልሸባብ የይገባኛል ጥያቄዎች ፕሮፓጋንዳ እንጂ ሌላ አይደሉም ማለታቸውን አምባሳደር ሙክታር አጽንኦት መስጠታቸውን
ጥቃቱ ያነጣጠረው ሁለት ኮንቮይዎችን ሲሆን አንደኛው ከሶማሊያ የይድ ከተማ ወደ ዋጂድ ሲጓዝ ሁለተኛው ኮንቮይ ከኤል ባርዴ ወደ ሁድሩር ሲጓዝ በነበረ የኢትዮጵያ ወታደሮች በዋጂድ እና ሁድሩር የጦር ሰፈር እንዳላቸው

የሁዱር ከንቲባ ኦማር አብዱላሂ በባኮል በወታደሮቹ እና በታጣቂዎቹ መካከል ከባድ ውጊያ መደረጉን አረጋግጠዋል ነገርግን ተጨማሪ ዝርዝር መግለጫ አለመስጠታቸውን

አልሸባብ በአፍሪካ ቀንድ ሀገር ንፁሃን ዜጎችን ከመግደሉ በተጨማሪ በዘፈቀደ የፀጥታ ሃይሎችን እያጠቃ እንደሆነ የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ www.garoweonline.com/en/news/somalia/ethiopia-al-shabaab-did-not-kill-our-soldiers-they-are-lying

Ahram Online

የተባበሩት መንግስታት ባለሙያዎች እንደገለጹት በኢትዮጵያ ግጭት ወቅት በአገር አቀፍ መሆኑን የሚያሳይ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

የበኢትዮጵያ በሰሜን በኩል የሰላም ስምምነት ቢደረግም ከባድ ጥሰቶች አሁንም እንደቀጠሉ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የመብት ባለሙያዎች ግጭቱ በመላ ሀገሪቱ እየተስፋፋ መሆኑን እና የቀጣናውን መረጋጋት አደጋ ላይ እየጣለ መሆኑን ማስጠንቀቃቸውን
የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የሚደገፈው መርማሪዎች በሰጡት መግለጫ በሀገሪቱ አሁንም አሰቃቂ ድርጊቶች፣ የጦር ወንጀሎች እና በሰብአዊነት ላይ የሚፈጸሙ ወንጀሎች እየተፈጸሙ ነው” ሲል ማስጠንቀቁን
በኢትዮጵያ ፌዴራላዊ መንግስት እና በትግራይ ክልል አማፅያን መካከል የተደረገ የሰላም ስምምነት፣ ለሁለት አመታት ያስከተለውን አስከፊ ግጭት ያስቆመ መሆኑን
በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የሚደገፈው የሰብአዊ መብት ኤክስፐርቶች ኮሚሽን መሪ መሀመድ ቻንዴ ኦትማን “ስምምነቱ መፈረሙ ባብዛኛው ሽጉጡን ጸጥ ያሰኘ ቢሆንም በሰሜኑ የሀገሪቱ ክፍል በተለይም በትግራይ ያለውን ግጭት መፍትሄ አላመጣም ማለታቸውን

የኤርትራ ወታደሮች እና የአማራ ሚሊሻዎች በትግራይ ውስጥ በሴቶች እና ልጃገረዶች ላይ የሚደርሰውን ስልታዊ አስገድዶ መድፈር እና ጾታዊ ጥቃትን ጨምሮ ከባድ የመብት ጥሰቶችን እየፈፀሙ እንደሚገኙ ዘገባው ማረጋገጡን
በኢትዮጵያ የተፈፀመውን የጥቃት ክብደት መገመት ከባድ እንደሆነ መግለጻቸውን ኦትማን በተመሳሳይ ሁኔታ አሳሳቢው ነው ያለው ሪፖርቱ በኢትዮጵያ ውስጥ ያለው ጠላትነት በአሁኑ ጊዜ በአገር አቀፍ ደረጃ ላይ የሚገኝ ሲሆን በተለይም በአማራ ክልል ከፍተኛ ጥሰቶች እየጨመሩ በኦሮሚያ እና በሌሎችም አካባቢዎች እየታዩ ነው ማለታቸውን
በበርካታ ክልሎች ውስጥ “በመቀጠል ላይ ያሉ የመብት ጥሰቶች ስር የሰደዱ ያለመከሰስ እና የመንግስትን ደህንነት መጠበቅ ለተጨማሪ ኢሰብአዊ ድርጊቶች እና ወንጀሎች አደገኛ መሆናቸውን ኦስማን መናገራቸውን
ኮሚሽኑ በኦሮሚያ በመንግስት ሃይሎች በሰላማዊ ዜጎች ላይ እየተፈጸመ ያለውን እስር እስራት እና ሰቆቃ እየፈጸሙ መሆኑን ማግኘቱን እንደገለጸ
ባለፈው ወር ከታወጀው የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ጀምሮ በአማራ ሰላማዊ ዜጎች ላይ የሚፈጸሙ የመብት ጥሰቶችን የሚያሳዩ በርካታ ሪፖርቶች እየደረሰው እንደሆነ
በመንግስት ላይ ያለው አደጋ እንዲሁም የቀጣናው መረጋጋት እና በምስራቅ አፍሪካ ያለው የሰብአዊ መብት ተጠቃሚነት ሊገለጽ እንደማይችል ሪፖርቱ መግለጹን
ኮሚሽነር ራዲካ ኩማራስዋሚ እንዳሉት የኤርትራ ወታደሮች በኢትዮጵያ መግባታቸው የማያጠፋ ፖሊሲን ብቻ ሳይሆን በፌዴራል መንግስት የሚፈጸሙ ጥሰቶችን ቀጣይነት ያለው ድጋፍና መቻቻል እንደሚያሳይ መናገራቸውን
ኮሚሽኑ በትግራይ ከሚገኙ ሰባት ጤና ጣቢያዎች የተጠናከረ ግምትን በመጥቀስ ከ10,000 የሚበልጡ ከፆታዊ ጥቃት የተረፉ ሰዎች በግጭቱ መጀመሪያ እና በያዝነው ዓመት ሐምሌ መካከል እንክብካቤ መጠየቃቸውን
ነገር ግን ተጠያቂነት እና በኢትዮጵያ የፍትህ ስርዓቱ ላይ እምነት መጣል እንደተሳነው እና በግጭቱ ወቅት የተፈጸሙ ጾታዊ ጥቃቶችን የሚመለከቱ 13 የተጠናቀቁ እና በመጠባበቅ ላይ ያሉ 16 ወታደራዊ ፍርድ ቤት ጉዳዮችን እንደሚያውቅ ኮሚሽኑ መናገራቸውን የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው

ሊንክ https://english.ahram.org.eg/NewsContent/2/10/508583/World/Africa/Ethiopia-conflict-at-a-;national-scale;-UN-experts.aspx

Aljazeera

በኢትዮጵያ ሰላም ቢደረግም በሰው ልጆች ላይ የሚፈጸሙ ወንጀሎች ቀጥለዋል ሲሉ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ባለሙያዎች መናገራቸውን የሚገልጽ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

የመንግስታቱ ድርጅት ባለሙያዎች ኢትዮጵያ እና አጋሮቿ ኤርትራን ጨምሮ አሁንም በትግራይ ክልል የሰብአዊ መብት ጥሰት እየፈፀሙ ነው ማለታቸውን
በኢትዮጵያ ውስጥ የጦር ወንጀሎች እና በሰው ልጆች ላይ የሚፈጸሙ ወንጀሎች አሁንም እየተፈጸመ ነው ከትግራይ የተውጣጡ የመንግስት እና የክልል ሃይሎች ጦርነቱን ለማስቆም ከተስማሙ ከአንድ አመት ገደማ በኋላ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ባለሙያዎች ባወጡት ሪፖርት መዘገባቸውን
ባለፈው አመት ህዳር ላይ በመደበኛነት በተጠናቀቀው የሁለት አመት ግጭት በሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች መሞታቸውን እና ሁለቱም ወገኖች በጅምላ ግድያ፣ አስገድዶ መድፈር እና የዘፈቀደ እስራትን ጨምሮ በጭካኔ መወንጀላቸው ነገር ግን እያንዳንዳቸው ለስርአቱ በደል ሃላፊነታቸውን አለመቀበላቸውን
የስምምነቱ ፊርማ ባብዛኛው ሽጉጡን ጸጥ ያሰኘው ሊሆን ቢችልም በሰሜኑ የሀገሪቱ ክፍል በተለይም በትግራይ ያለውን ግጭት አልፈታም ወይም ምንም አይነት አጠቃላይ ሰላም አላመጣም ሲሉ የአለም አቀፉ ኮሚሽን ሊቀመንበር መሀመድ ቻንዴ ኦትማን የሰብአዊ መብት ኤክስፐርትስ ኦን ኢትዮጵያ ሲል ከሪፖርቱ ጋር ባወጣው መግለጫ ማስታወቁን
ኮሚሽኑ በሪፖርቱ በትግራይ የሰብአዊ መብት ረገጣ ከባድ እና ቀጣይነት ያለው ነው ሲል የገለጸ ሲሆን የኤርትራ መከላከያ ሰራዊት በሰላማዊ ሰዎች ላይ ያደረሰውን ጥቃት መናገራቸውን
ኤርትራ በግጭቱ ወቅት ወታደሮቿን ከኢትዮጵያ መንግስት ሃይል ጋር ለመዋጋት የላከችው ኤርትራ ወታደሮቿ በትግራይ በደል ፈጽመዋል በማለት ከነዋሪዎችና ከመብት ተሟጋች ድርጅቶች የቀረበላትን ውንጀላ ውድቅ እንዳደረገች
የኤርትራ የማስታወቂያ ሚኒስትር የማነ ገብረመስቀል ለሮይተርስ የዜና ወኪል እንደተናገሩት የሪፖርቱ ግኝት ስም አጥፊ ነው እና ሀገሪቱ መደበኛ ምላሹን እያዘጋጀች ነው ማለታቸውን
የኢትዮጵያ ጦር እና የመንግስት ቃል አቀባይ በሪፖርቱ ላይ እስካሁን አስተያየት አለመስጠቱን
የኮሚሽኑ አባል የሆነችው ራዲካ ኩማራስዋሚ በግጭቱ ውስጥ የተፈጸመውን ጾታዊ ጥቃት መጥፎ ድርጊት መሆኑን እንደገለጸች
ከዚህ ሁሉ የከፋው በትግራይ የኤርትራ ሃይሎች የተፈፀመው ድርጊት ነው ምንም እንኳን በእርግጥ የኢትዮጵያ ሃይሎችም ተጠያቂ ነበሩ ስትል የትግራይ ሃይሎች በአማራ ላይ ጾታዊ ጥቃት ፈጽመዋል ስትል እንደተናገረች
የኮሚሽኑ ሪፖርት ህዝቦቿን የመጠበቅ ግዴታውን አልተወጣም ያለው ጥሰቶች በፌዴራል መንግስት ተፈቅዶላቸዋል ወይም ተቻችለው ማለታቸውን
የኢትዮጵያ ብሄራዊ መከላከያ ሰራዊት፣ የኤርትራ መከላከያ ሰራዊት እና አጋር የክልል ልዩ ሃይል በሰላማዊ ህዝብ ላይ ግድያ፣ ማሰቃየት፣ አስገድዶ መድፈር እና ሌሎችም የመብት ጥሰቶችን በመከተል ሰፊ እና ስልታዊ ጥቃት ማድረሳቸውን
የመንግስት ባለስልጣናትን ለማግኘት ያቀረበው ጥያቄ ምላሽ ያላገኘ መሆኑን ኮሚሽኑ በተባበሩት መንግስታት ድርጅት የሚመራውን ጥያቄ ለማስቆም ከዚህ ቀደም የሞከረችው ኢትዮጵያ ከአለም አቀፍ ምርመራ ለማምለጥ ጥረት አድርጋለች ማለቱን
የኢትዮጵያ መንግስት እና ታጣቂ ሃይሎች ወታደሮቻቸው በራሳቸው ወይም ከኤርትራ ሃይሎች ጋር ሰፊ ወንጀል መፈጸማቸውን በተደጋጋሚ ሲክዱ እና የግለሰቦችን የመብት ጥሰቶችን ለማጣራት ቃል መግባታቸውን
የአማራ ክልል ባለስልጣናትም ሃይላቸው በትግራይ አጎራባች አካባቢ ግፍ መፈጸሙን ማስተባበላቸውን የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።