የኢትዮጵያን ወቅታዊ ሁኔታዎች በተመለከተ በዓለማቀፍ ሚድያዎች የወጡ የተመረጡ ዘገባዎች

መስከረም 3| Sep 14, 2023

የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ውዝግብ እንዴት ሊባባስ ቻለ በሚል የሚያሳይ ሀሳብ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ግጭት እልባት ሳያገኝ ከአስር አመታት በላይ መቆየቱን እና አንዳንድ ኤክስፐርቶች ያልተጠበቁ ጉዳዮችን ለመፍታት ተጨማሪ መዘግየት አስከፊ መዘዝ ሊያስከትል እንደሚችል እንደሚያስጠነቅቁ
ታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ በሰማያዊ አባይ ወንዝ ላይ በሚገነባው የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ ዙሪያ የተፈጠረው ግጭት 12 ዓመታትን ማስቆጠሩን
ግድቡ የውሃ አቅርቦትን ሊያቋርጥ ይችላል ከሚሉት ከሁለቱ የታችኞቹ ተፋሰስ ሀገራት ግብፅ እና ሱዳን ጋር ኢትዮጵያ የሰላም መፍትሄ ማግኘት እንደተሳናት
ኢትዮጵያ ግን ግድቡ ግማሹ 120 ሚሊዮን ዜጎች ያለኃይል በሚኖሩባት ሀገር ለኢኮኖሚ ልማት እንደ ፋይዳ ነው የምታየው
ኢትዮጵያ የግድብ የውሃ ማጠራቀሚያ አራተኛውን እና የመጨረሻውን ደረጃ ማጠናቀቋን ካስታወቀች በኋላ በሴፕቴምበር አጋማሽ ላይ በግብፅ አዲስ ጩኸት መፈጠሩን
የሶስቱንም ሀገራት የውሃ ፍላጎት ታሳቢ ባደረገ ስምምነት ላይ ሦስቱ ሀገራት ከረዥም ጊዜ እረፍት በኋላ እንደገና ድርድር ከጀመሩ ከሁለት ሳምንት በኋላ ነው የኢትዮጵያ ሙሌቱን ያከናወነችው
አንዳንድ ባለሙያዎች የግድቡ ውዝግብ ቀደም ብሎ መፍታት አስፈላጊ መሆኑን ገልጸው ረዘም ላለ ጊዜ መተቃቀፍ በሰፊው ክልል ላይ ከፍተኛ ስጋት እንደሚፈጥር መስጠንቀቃቸውን
የአፍሪካ የግጭት አፈታት ኤክስፐርት ፊዴል አማክዬ ኦውሱ ለDW እንደተናገሩት ተከራካሪዎቹ ጎረቤቶች ልዩነቶቻቸውን በአስቸኳይ ለመፍታት በየአገሮች መካከል ሊፈጠሩ የሚችሉ ግጭቶችን ለማስወገድ መስራት እንዳለባቸው
ነገር ግን ቀደም ሲል ተደራዳሪ እና የአባይ ተፋሰስ ተንታኝ የሆኑት ዶ/ር ያቆብ አርሳኖ ለDW እንደተናገሩት ኢትዮጵያ ግጭቱ እልባት ሳያገኝ በግድቡ ላይ የምታደርገውን እንቅስቃሴ ትቀጥላለች ማለታቸውን
እኔ እስከሚገባኝ ድረስ ለግድቡ ግንባታ የውሃ ሙሌት ሂደት የሚያሳየው አራተኛው ዙር በውሃ የተሞላ መሆኑን ነው፤ የግድቡ ግንባታና የውሃ መሙላት አቅሙም እንደሚቀጥል የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://www.dw.com/en/how-could-ethiopias-dam-dispute-escalate/a-66798628

Egypt Independent

ኢትዮጵያ በአባይ ወንዝ ላይ ተጨማሪ ግድቦችን ልታቅድ እንደምትችል የግብጽ የፓርላማ አባል ማስጠንቀቃቸውን የሚገልጽ ነው
- የተነሱ ነጥቦች

የግብፅ የፓርላማ አባል እና የፍትህ ፓርቲ ኃላፊ አብደል ሞኒም ኢማም የውጭ ጉዳይ ሚኒስትሩን እና የመስኖ ሚኒስትሩን ኢትዮጵያ በአባይ ወንዝ ላይ አዳዲስ ግድቦችን ልትገነባ እንደምትችል እና ግብፅ የቆመችበትን የታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ አራተኛውን ጊዜ ተከትሎ ነው ሲሉ መጠየቃቸውን
ኢማም ኢትዮጵያ የህዳሴውን ግድብ በተመለከተ የግብፅን ጥያቄዎች ችላ በማለቷ የግብፅን የፖለቲካ አማራጮች በሚመለከት ለውጭ ጉዳይና መስኖ ሚኒስትሮች የሚከተለውን ጥያቄ እንደቀረበላቸው መናገራቸውን
አያይዘውም የግብፅ የውጭ ጉዳይ ሚኒስቴር 2009 ዓ.ም ባወጣው መግለጫ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብን ለአራተኛ ጊዜ መሙላት መጀመሩን አውግዟል፤ ግብፅ ቀጣዩን ዙር ድርድር እየጠበቀች ነው ማለቱን
ኢትዮጵያ የግብፅን ጥያቄዎች ችላ ብላ ከቀጠለች የግብፅ የፖለቲካ አማራጮች ምንድን ናቸው ግብፅ ሌላ ዙር ድርድር ለመክሸፍ ምንም አይነት ዝርዝር እና ምስጢራዊነቷ ምንም ይሁን ምን እቅድ አላት ይህ እቅድ የተጻፈ ነው እና ለዚህ ጉዳይ በተቋቋመ ልዩ የፓርላማ ኮሚቴ ሊታይ እንደሚችል
ኢትዮጵያ በአባይ ወንዝ ላይ ሌሎች ግድቦችን የመገንባት እቅድ ስላላት ይህ ዜና ትክክል ነው ተብሎ ስለሚሰራጨው ዜና ሚኒስቴሩ ያለው አመለካከት ምን እንደሚመስል
በግብፅ ላይ ቀጣይነት ያለው የኢትዮጵያዊ እልህ አስጨራሽ ሁኔታ ሲከሰት የውሃ ደህንነትን ለማስፈን የሚኒስቴሩ ስትራቴጂ ምን እንደሚመስል
የኢትዮጵያ ጠቅላይ ሚኒስትር አብይ አህመድ በግድቡ ላይ ከግብፅ እና ከሱዳን ጋር በተደረገ ድርድር ከሁለት ሳምንት በኋላ አራተኛው የግድቡን ሙሌት መጠናቀቁን በቀድሞው ትዊተር ማሳወቃቸውን የሚገልጹ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://www.egyptindependent.com/ethiopia-may-plan-more-dams-on-nile-river-mp-warns/

Foreign policy

የአሜሪካ መንግስት ሳውዲ አረቢያን ከግድያ እንድታመልጥ እየፈቀደ እንደሆነ የሚያሳይ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

የሪያድ ሃይሎች መከላከያ የሌላቸውን ኢትዮጵያውያን ስደተኞችን በድንበሩ ላይ እየገደሉ ሲሆን ዋሽንግተን እና አጋሮቿ ግድ የላቸው እንደማይመስሉ
ሳውዲ አረቢያን ለበርካታ የሰብአዊ መብት ረገጣዎች ተጠያቂ ለማድረግ ተደጋጋሚ ዩኤስ ሽንፈት የሳዑዲ መንግስትን አበረታቶታል ይህም በደል ከመቼውም ጊዜ በበለጠ አስፈሪ እየሆነ በመምጣቱ ከቅጣት ነፃ የሆነ እርምጃ እንዲወስድ ማስቻሉን
ሂዩማን ራይትስ ዎች የሳውዲ ሃይሎች ሴቶች እና ህጻናትን ጨምሮ በመቶዎች የሚቆጠሩ ስደተኞችን በሩቅ እና ተራራማ በሆነ የየመን ድንበር ላይ እንዴት እንደሚገድሉ መዘገቡን
የሳዑዲ ድንበር ጠባቂዎች ወደ ሳዑዲ አረቢያ ለመሻገር በሚሞክሩ ኢትዮጵያውያን ስደተኞች እና ጥገኝነት ጠያቂዎች ላይ ፈንጂ መጠቀማቸውን ተመራማሪዎች መዘገባቸውን እና ጥቃቶቹ የተስፋፉ እና ስልታዊ መሆናቸውን
ሂዩማን ራይትስ ዎች በሰበሰበው ማስረጃ ላይ ያለው ዝርዝር ሁኔታ እጅግ አሰቃቂ ነው ከ150 ሰዎች በዚያ ቀን የተረፉት ሰባት ሰዎች ብቻ እንደሆነ ሲል አንድ የተረፈ ሰው መናገሩን
በየቦታው የተበተኑ ሰዎች ቅሪቶች በሁሉም ቦታ እንደነበሩ አንድ የ17 አመት ልጅ የድንበር ጠባቂዎች እሱን እና ሌሎች በህይወት የተረፉትን ሁለት ሴት ልጆች እንዲደፍሩ አስገድደውታል ሲል ጠባቂዎቹ ሌላ ሴት ልጅ ለመደፈር ፈቃደኛ ያልሆነውን ሌላ ስደተኛ ከገደሉ በኋላ መሆናቸውን
በዚህ ዘገባ የተዘረዘሩት ጥሰቶች በታለመላቸው ግድያዎች ብዛት እና መንገድ ላይ በአስደናቂ ሁኔታ መባባስ መሆናቸውን እና በዚህ መንገድ የሳዑዲ ወታደሮች በዘፈቀደ እስር፣ ማሰቃየት እና እንግልት የተለመደ ነበር፣ ነገር ግን ሴቶችና ህጻናትን ጨምሮ ባልታጠቁ ስደተኞች ሲገደሉ አይተን እንደማናውቅ
የሳውዲ መንግስት ቀደም ሲል በግልፅ እይታ ለተፈፀሙ እና በደንብ በተመዘገቡ ጥፋቶች ትርጉም ያለው ውጤት ገጥሞት እንዳማያውቅ በእርግጥ የዩኤስ ባለስልጣናት በየመን እና ሳውዲ ድንበር ላይ ስለተፈጸሙት ግድያዎች ከአንድ አመት በላይ ገለጻ መስጠቱን
ሂዩማን ራይትስ ዎች በድንበር ላይ በተፈፀመው ግድያ ዘውዱ ልዑልም ሆነ ሌላ ግለሰብ የሳዑዲ አረቢያ ባለስልጣን በቀጥታ እጃቸው እንዳለበት አለመዘገቡን ነገር ግን ግልጽ የሆነ የግድያ ፖሊሲ አካል መሆኑ ከተረጋገጠ ይህ በሰብአዊነት ላይ የሚፈጸም ወንጀል እንደሆነ የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://foreignpolicy.com/2023/09/13/saudi-arabia-mbs-biden-ethiopia-refugees/

BBC

ግብፅ ኢትዮጵያ ለምትገነባው የግድብ ላይ ለምን እንደ ተጨነቀች የሚያሳይ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

ግብፅ ኢትዮጵያ ከናይል ወንዝ የምታቀርበውን የውሃ አቅርቦት ስጋት ላይ ነው ስትል እንደከሰሰች
ኢትዮጵያ በአባይ ውሃ የሚጠቀመው ግዙፉ አዲስ ግድብ የውሃ ማጠራቀሚያውን መሙላት ማጠናቀቁን እንዳረጋገጠች
ታላቁ የኢትዮጵያ ህዳሴ ግድብ በሰሜን ኢትዮጵያ ደጋማ ቦታዎች በብሉ ናይል ገባር ላይ ሲሆን 85% የሚሆነው የአባይ ውሃ የሚፈስበት መሆኑን
ግድቡ ከሱዳን ጋር ከሚዋሰነው ድንበር በስተደቡብ 19 ማይል (30 ኪሜ) ርቀት ላይ የሚገኝ ሲሆን የአፍሪካ ትልቁ የሃይል ማመንጫ ግድብ ፕሮጀክት እንደሆነ ነገር ግን ከአንድ ማይል በላይ ርዝመት እና 145 ሜትር ከፍታ እንዳለው
ከ4.2 ቢሊዮን ዶላር (£3.8bn) ግድብ በስተጀርባ ያለው የውሃ ማጠራቀሚያ የታላቋ ለንደንን የሚያክል የገጽታ ስፋት እንዳለው
ኢትዮጵያ ግድቡ በአሁኑ ወቅት ምንም አቅርቦት ለሌላቸው 60% ህዝቦቿ የኤሌክትሪክ ኃይል እንዲያመርት እንደምትፈልግ
ይህም ውሎ አድሮ የኢትዮጵያን የኤሌክትሪክ ኃይል በእጥፍ ለማሳደግ፣ የንግድ ድርጅቶችን የማያቋርጥ የኤሌክትሪክ አቅርቦት ለማቅረብ እና ልማትን ያሳድጋል ተብሎ እንደሚጠበቅ
ለጎረቤት ሀገራት ሱዳን፣ደቡብ ሱዳን፣ኬንያ፣ጅቡቲ እና ኤርትራን ጨምሮ የኤሌክትሪክ ሃይል ማቅረብ እንደሚችል
ወደ 107 ሚሊዮን የሚጠጋ ህዝብ ያላት ግብፅ በናይል ወንዝ ላይ የምትመረኮዘው እንደሆነች እና 48 ሚሊዮን ህዝብ ያላት ሱዳንም በአባይ ወንዝ ላይ ከፍተኛ ጥገኛ መሆኖን የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://www.bbc.com/news/world-africa-66776733