የኢትዮጵያን ወቅታዊ ሁኔታዎች በተመለከተ በዓለማቀፍ ሚድያዎች የወጡ የተመረጡ ዘገባዎች

ጳጉሜ 2 | Sep 6, 2023

Cpj

በኢትዮጵያ አማራ ክልል በተነሳው ግጭት ምክንያት የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ሶስት ተጨማሪ ጋዜጠኞች መታሰራቸውን የሚገልጽ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

ኢትዮጵያ የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ካወጀች ከሳምንታት በኋላ የሶስት ጋዜጠኞች መታሰር እንዳሳሰበው መግለጹን የጋዜጠኞች መብት ተሟጋች ኮሚቴ ባለስልጣናት በስራቸው ምክንያት የታሰሩትን የፕሬስ አባላት በሙሉ በአስቸኳይ እንዲፈቱ መጠየቁን
በዩቲዩብ ላይ የተመሰረተው የአማራ ብዙኃን መገናኛ ማዕከል ኤኤምሲ ዋና አዘጋጅ አባይ ዘውዱ በዋና ከተማው አዲስ አበባ በቁጥጥር ስር ውለው ወደ አዋሽ አርባ ወታደራዊ ተቋም መዘዋወራቸውን ሲል የኢንተርኔት ጋዜጣ ሮሃ ሚዲያ መዘገቡን
የፌደራል ፖሊሶች ለምን እንደያዙት አቶ አባይ አልነገራቸውም ፍርድ ቤት አልቀረበም ህትመቱ በወጣበት ወቅትም በአፋር ክልል ወታደራዊ ካምፕ ጊዜያዊ ማቆያ ውስጥ በአዋሽ አርባ ከተማ 240 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ በምስራቅ 145 ማይል ርቀት ላይ እንደሚገኝ
በዩቲዩብ ላይ የተመሰረተ የነጋሪ ቲቪ መስራች እና አዘጋጅ የነበረው አቶ ይድነቃቸው ከበደ በቁጥጥር ስር ውለው በአዲስ አበባ ከተማ ክፍለ ከተማ ፍርድ ቤት ቀርበው ፖሊስ “ፀረ ሰላም ሃይሎችን” በመርዳት እና ቪዲዮ በመስራት ወንጀል እንደተከሰሰ
የሳምንታዊ የግዮን መፅሄት ዋና አዘጋጅ ፍቃዱ ማህተመወርቅ በአስቸኳይ ጊዜ አዋጁ መሰረት በፖሊስ ተይዞ ፍርድ ቤት አለመቅረባቸውን መገናኛ ብዙሃን እና ባለቤታቸው ወ/ሮ ህይወት መናገራቸውን
በሰሜን አማራ ክልል በመንግስት ታጣቂዎች እና በታጣቂ ሚሊሻዎች ፋኖ መካከል የተነሳውን ግጭት ተከትሎ ኢትዮጵያ የስድስት ወራት የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ማወጁን
በሲፒጄ የተገመገመው የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ለደህንነት ሰዎች ሰፊ የእስር ስልጣን የሚሰጥ እና የህግ ሂደት እንዲታገድ የሚያደርግ ሲሆን ፍርድ ቤት ቀርበው የህግ አማካሪ የማግኘት መብትን እንደሚጨምር
ሶስቱም ጋዜጠኞች በአማራ ክልል ስላለው ግጭት እና የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ዘገባ ወይም አስተያየት አሳትመዋል ሲል የCPJ ግምገማ ማመልከቱን
በድጋሚ የኢትዮጵያ ባለስልጣናት ህዝቡ በሂደት ላይ ባለ ግጭት ላይ የተለያዩ ዘገባዎችን እና አስተያየቶችን ማግኘት በሚፈልግበት ጊዜ በጋዜጠኞች ላይ ያነጣጠረ ነው” ሲሉ የሲፒጄ ከሰሃራ በታች የአፍሪካ ተወካይ ሙቶኪ ሙሞ መግለጻቸውን
የኢትዮጵያ ባለስልጣናት በስራቸው የታሰሩትን ጋዜጠኞች በሙሉ መፍታት አለባቸው እና የአማራው የአስቸኳይ ጊዜ አዋጅ ሚዲያዎችን ለማፈን እንደማይውል ዋስትና ሊሰጥ እንደሚገባ
አባይ ከመታሰሩ በፊት ኤኤምሲ የአማራን ችግር የነጻነት ትግል ነው ብሎ የገለፀውን ዘገባ፣ የአማራ ክልልን ጦርነቱ ያስከተለውን ተጽእኖ በተመለከተ የተለያዩ ቃለ ምልልሶችን እና ከፋኖ ታጣቂዎች ጋር ያደረገውን ቃለ ምልልስ ጨምሮ በሰፊው ዘግቦ እንደነበረ የሚገልጹ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://cpj.org/2023/09/three-more-journalists-arrested-under-ethiopias-state-of-emergency/

Voa news

የኢትዮጵያ ሲቪል ማህበረሰብ ቡድኖች ኢትዮጵያ ላይ ያሉት ግጭቶች በሰላማዊ መንገድ እንዲፈቱ መጠየቁን የሚያሳይ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

በኢትዮጵያ የሚገኙ የሲቪል ማህበራት ባለፉት 12 ወራት በሀገሪቱ በሺህዎች የሚቆጠሩ ህይወቶችን ያደረሱ ግጭቶች በሰላማዊ መንገድ እንዲፈቱ መጠየቁን
የኢትዮጵያ ሰብአዊ መብቶች ምክር ቤት ዋና ዳይሬክተር ዳንኤል ይርጋ ይህ ጥያቄ በሀገሪቱ ሰላም ግንባታ ሂደት ውስጥ ሁሉም ባለድርሻ አካላት የቀረበ ነው ማለታቸውን
አብዛኞቹ ግጭቶች የተጀመሩት ወይም የተባባሱት ለረጅም ጊዜ በቆየው የሃይል እርምጃ ውጥረቶችን የማስፈታት ባህል በመኖሩ ነው ማለታቸውን ለዚህ ችግር ዘላቂ መፍትሄ ለመፍጠር ሁሉንም የህብረተሰብ ክፍሎች ያሳተፈ የሰላም ኮንቬንሽን ወቅታዊ ግጭቶችን ለመፍታትና አዳዲስ ግጭቶችን ለማስወገድ የሚያስችል ፍኖተ ካርታ ማዘጋጀት እንደሚኖርበት
ድርጅቶቹ ያቀረቡት ጥሪ ባለፈው አመት የተከሰቱትን ዘርፈ ብዙ ግጭቶች እንዲሁም ወደ ሰላም ግንባታ የሚያበረታቱ እርምጃዎችን አጉልቶ ማሳየቱን
በአሜሪካ ባደረገው የትጥቅ ግጭት አካባቢ እና ኢቨንት ዳታ ፕሮጀክት የሚተዳደረው የኢትዮጵያ ሰላም ኦብዘርቫቶሪ የተሰኘ የሀገር ውስጥ መረጃ ማሰባሰብያ ፕሮጀክት ባወጣው መረጃ መሰረት ባለፈው አመት ከ1,000 በላይ የፖለቲካ ግጭቶች መመዝገባቸውን
በኢትዮጵያ የሰብአዊ መብቶች ማህበር አባል የሆኑት ወይዘሮ መሰረት አሊ እንደተናገሩት ግጭቶች ብዙ ሰዎችን ከቤት ንብረታቸው እንዳፈናቀለ እና ሲቪሎች መሞታቸውን ሴቶች እና ህጻናት መደፈራቸውን በቤኒሻንጉል ጉሙዝ ክልል ምርጫው ለ6ኛ ጊዜ መተላለፉን
በኦሮሚያ እና አማራ ክልሎች የታጠቁ ተቃውሞዎች አዲስ ክልላዊ መንግስታት ለመመስረት የተካሄደው ህዝበ ውሳኔ እና በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያን የተፈጠረውን መከፋፈል ተከትሎ የተነሳ ተቃውሞዎች ከተከሰቱት ግጭቶች መካከል የሚጠቀሱ መሆናቸውን
የሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶች እንደ ከፊል ወይም ሙሉ የኢንተርኔት መዘጋት በመሳሰሉት ግጭቶች ላይ የመንግስትን የጋራ ምላሽም መናገራቸውን የተስፋፋ, ሕገ-ወጥ እስራት; እና በዜጎች መብቶች እና ነጻነቶች ላይ ገደቦች መኖራቸውን
በሚያዝያ ወር የኢትዮጵያ መንግስት ባለስልጣናት በታንዛኒያ ከኦናግ አባላት፣ ከአማፂ ቡድን አባላት ጋር የሰላም ድርድር ላይ መገኘታቸውን እና የድርድሩ ስምምነት ላይ ሳይደርሱ መጠናቀቁን የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።

ሊንክ https://www.voanews.com/a/ethiopian-civil-society-groups-issue-call-for-peace/7257418.html

France 24

በኢትዮጵያ ትግራይ ክልል የተቃዋሚ ደጋፊዎችን የሆኑትን ፖሊስ እየደበደበ እያሰረ መሆኑን የሚገልጽ ነው ።

የተነሱ ነጥቦች

በህወሓት የሚመራውን የክልሉን ጊዜያዊ አስተዳደር በመቃወም የሶስት ተቃዋሚ ፓርቲዎች ጥምረት ሰላማዊ ሰልፍ መጥራቱን
የሳልሳይ ወያነ ትግራይ (ሳዌት) ፓርቲ ከፍተኛ ባለስልጣን የሆኑት አቶ ሃይሉ ከበደ ለኤኤፍፒ እንደተናገሩት የጸጥታ ሃይሎች ማሳያውን በ…ድብደባ እና እስራት መበተናቸውን
በትግራይ ክልል ፖሊስ ከ26 ያላነሱ ሰዎችን ወደ እስር ቤት መውሰዱን የገለጹት አቶ ሀያሉ ጎደፋይ፣ የሳዌት ኃላፊ እና የትግራይ ነፃ አውጪ ፓርቲ (ቲ.ፒ.አይ.) ፕሬዝዳንት አቶ ደጀን መዝገበ መሆናቸውን
ሁለቱ ሰዎች የህወሓትን የአቅም ማነስ እና አገዛዙን በመቃወም ሰልፍ እንዲወጡ በማሳሰብ ለአንድ ቀን መታሰራቸውን
በትግራይ ርዕሰ መዲና መቀሌ ላይ ሐሙስ ሊካሄድ የታቀደውን የድጋፍ ሰልፍ ቦታ የጸጥታ ሃይሎች ሮማናት አደባባይን ላይ ሙሉ በሙሉ መዝጋታቸውን የሀገሪቱ ጋዜጠኛ ለኤኤፍፒ መናገሩን
“ወደ መቀሌ የሚወስዱት ሁሉም መንገዶች መዘጋታቸውን እና ህዝቡም መንቀሳቀስ አለመቻሉን በመሃል መቀሌ ያሉ የንግድ ቤቶችም ተዘግተው መቆየታቸውን እና መንገዱም ባዶ ሆኗል ሲሉም መግለጻቸውን
ክልሉ በፓርቲው እና በኢትዮጵያ ፌዴራላዊ መንግስት መካከል ለሁለት አመታት ከቀጠለው ደም አፋሳሽ ጦርነት በወጣበት ወቅት የህወሓት የፖለቲካ ፈተና እንደሆነ
የኢትዮጵያ አዲስ አመት ሊከበር በሚችልበት ወቅት የፖሊስ አባላት እጥረት ስላለባቸው በመቀሌ የሚገኙ ባለስልጣናት ሰልፉን ፍቃደኛ ሳይሆኑ መቅረታቸውን ነገር ግን ተቃዋሚዎች ሰላማዊ ሰልፍ ለማድረግ ስልጣን እንደማያስፈልጋቸው አጥብቀው መናቀገራቸውን
የትግራይ ጊዜያዊ መንግስት ኃላፊ የሆኑት አቶ ጌታቸው ረዳ ትናንት ለመንግስት መገናኛ ብዙሃን በሰጡት መግለጫ ተቃዋሚ ፓርቲዎች የተቃውሞ ሰልፉን “ሰዓቱን እና ቦታውን” መወሰን አይችሉም ማለታቸውን
ሰልፉ መካሄድ የለበትም አላልንም፤ ሰልፉ ነገ ሊደረግ የሚችልበት ሁኔታ አልተሟላም ብለን ነበር ሲል የጸጥታ ስጋትን መጥቀሱን
ከሰላም ስምምነቱ በኋላ አንዳንድ መሰረታዊ አገልግሎቶች ወደ ክልሉ ቢቀጥሉም የሚዲያ ተደራሽነት ውስን በመሆኑ መሬት ላይ ያለውን ሁኔታ በገለልተኝነት ማረጋገጥ እንደማይቻል የሚገልጽ ዋና ዋና ነጥቦች ናቸው ።